شیر مادر تا پایان ۶ ماهگی به تنهائی و بدون اضافه کردن هر نوع غذای کمکی برای رشد طبیعی شیر خوار کافی هست. بعد از ۶ ماهگی علاوه بر شیر ، باید غذاهای نیمه جامد را نیز برای او شروع کرد .
مناسبترین غذا ها :
-در حجم کم انرژی زیاد داشته ( مانند چربیها ، شکر ، غلات )
-نرم بوده و به آسانی هضم شوند.
-تازه و بدون آلودگی بوده و پاکیزه و بهداشتی تهیه شوند .
-در دسترس ، ارزان و از منابع غذائی محلی قابل تهیه باشند .
**سن شروع غذاهای کمکی :
هفته اول ماه هفتم تولد کودک ، اما در صورت رشد نا مناسب می توان زودتر شروع کرد.
توصیه های کلی :
-مواد غذائی را چه از نظر مقدار و چه از نظر نوع ، کم کم به رژیم غذائی شیر خوار اضافه کنید
– از یک نوع غذای ساده شروع کنید وکم کم مخلوطی از چند نوع غذا به او بدهید .
– از مقدار کم (یک قاشق مربا خوری )در هر وعده شروع ودر وعده های بعد آن را زیاد کنید.
– بین اضافه کردن مواد غذائی مختلف حدود ۵ تا ۷ روز فاصله بگذارید .
– اولین غذائی را که می خواهید به کودک بدهید ، کمی غلیظتر از شیر تهیه کنید و سپس کم کم غذاهای نیمه جامد وجامد بدهید .
– غذا را با قاشق و مواد غذائی را با آبکی را با لیوان به شیر خوار بدهید .
– هنگام دادن غذاهای نیمه جامد و جامد ، شیر خوار را در وضعیت نشسته قرار دهید .
– غذای شیر خوار را به مقدار کم و برای یک وعده تهیه کنید .
– در صورت باقی ماندن غذا ، می توانید آن را به مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری کنید ، در غیر این صورت آنرا در فریزر بگذارید .
– غذای نگهداری شده را فقط به مقدار مصرف یک وعده کاملاّ داغ کنید و پس از خنک کردن به کودک بدهید .
**ترتیب دادن غذای کمکی به کودک :
– هفته اول : فرنی آرد برنج
– هفته دوم : فرنی آرد برنج ، شیر برنج و یا حریره بادام
– هفته سوم : پوره سبزیها (سیب زمینی ،هویج ، نخود فرنگی )
– هفته چهارم: سوپ گوشت و سبزی
– هفته پنجم : زرده تخم مرغ آب پز سفت شده
– هفته ششم : سوپ دارای جوانه غلات و یا حبوبات
– هفته هفتم : آب میوه
– از ماه نهم تا دوازدهم میتوان فرنی ، حریره بادام ، زرده تخم مرغ ، سوپ گوشت همراه با سبزی ها . غلات و حبو بات ،ماست ،کته نرم همراه با آب گوشت و غیره به کودک داد.
*نکات لازم :
(۱) بعد از شروع غذای کمکی ، به کودک آب سالم و بهداشتی بدهید.
(۲)قبل از یک سالگی ،تا آنجا که ممکن باشد ، شکر ، نمک و ادویه به غذای کودک اضافه نکنید.
(۳)به غذای کودکان کم وزن ۱ تا ۲ قاشق مربا خوری روغن نباتی یا کره اضافه کنید.
(۴)توصیه خواهد شد آب مرکبات ، آخرین آب میوه ای باشد که به کودک می دهید.
(۵)از روز ۱۵ تولد می توانید قطره آ-د یا مولتی ویتامین (۲۵ قطره )و همزمان با شروع تغذیه تکمیلی قطره آهن ( ۱۵قطره )به ترتیب زیر بدهید:
– برای کلیه شیر خوارانی که با وزن طبیعی متولد می شوند از پایان ۶ ماهگی و یا همزمان با شروع تغذیه کمکی تا پایان ۲ سالگی داده شود .
-برای کلیه شیر خورانی که با وزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم متولد می شوند از هر زمان که وزن آنها به دو برابر وزن تولدشان رسید تا پایان ۲ سالگی داده شود .
– قطره آهن را بین دو وعده شیر مادر ودر عقب دهان کودک چکانده وسپس مقداری آب به او بدهند تا از تیره شدن رنگ دندانها جلوگیری شود .
– دادن مواد غذائی حاوی ویتامین ث مانندمیوه ها و آب میوه به ویژه مرکبات موجب افزایش جذب آهن می شوند .
(۶)قبل از یکسالگی از دادن اسفناج ، عسل و سفیده تخم مرغ خودداری کنید .
(۷)هرگز به زور به کودک غذا ندهید .
تغذیه کودک ۱ تا ۵ سال :
شیر خواران از یک سالگی به بعد ،علاوه بر غذاهائی که خوردنشان را در سال اول زندگی یاد
گرفته اند باید از غذای سفره خانواده نیز استفاده کنند .این کودکان رشد سریع دارند و مقاومت کافی در مقابل بسیاری از بیماریها را هم ندارند و دندانهایشان نیز کامل نشده هست. بنابر این باید در غذا دادن به آنها ،دو شرط اساسی زیر را رعایت کرد:
-غذاهایشان کم حجم ،پر انرژی و زود هضم باشد.
-به دفعات زیاد در اختیار آنان قرار داده شود .
تغذیه کودک ۱ تا ۲ سال :
-علاوه بر استفاده از شیر مادر ، ۵ تا ۶ بار در شبانه روز به او غذا بدهید .
-غلاتی که کودک قدرت جویدن آنها را دارد مانند برنج به صورت کته های مختلف مخلوط با سبزیها
حبوبات و گوشتهای نرم به او بدهید .
-اگر کودک هر روز از سبزیهای تازه استفاده می کند ، لازم نیست که هر روز میوه هم بخورد.
-اگر کودک مبتلا به یبوست هست در تهیه سوپ او ،علاوه بر سبزیها از برگه هلو ،زرد آلو و آلو به مقدار کم استفاده کنید .
– غذای کودک را تمیز و کاملاّ پخته تهیه کنید و پس از خنک کردن به او بدهید .
– باقیمانده غذا را در یخچال و یا فریزر نگهداری کنید.
– به غذای کودک کمی روغن مایع یا کره اضافه کنید .
– فلفل ،ادویه وچاشنیهای تند را به غذای کودک اضافه نکنید .
تغذیه کودک ۳ تا ۵ سال :
– مهمترین وعده غذای کودک ، صبحانه اوست لذا باید به صبحانه کودک توجه کرد.
– با منتظر گذاشتن کودک برای صرف شام با سایر اعضای خانواده ،امکان دارد کودک به خواب رود ،بنابر این شام کودک را در ساعتهای آخر روز وقبل از شام خانواده به او بدهید.
– در حین غذا خوردن نمی توان از کودک انتظار داشت که حتماّ بدون حرکت بنشیند ، لذا بهتر هست به کودکان اجازه دهید در حین غذا خوردن از جا بلند شود و بعد از کمی حرکت و بازی به غذا خوردن خود ادامه دهد.
– بهتر هست غذا خوردن کودک ،زمان و محل معینی داشته باشد و برای غذا دادن به کودک از ظرف جداگانه ای استفاده شود تا معلوم شود که کودک چه مقدار از غذای خود را خورده هست.
– کودک را مجبور به غذا خوردن نکنید بلکه در هر وعده اصلی غذا ، مقدار غذائی که مناسب او هست در برابرش بگذارید . اگر کودک خودداری کرد ،بدون تعریف کردن از غذا یا اصرار به کودک، آ نرا بر دارید و تا وعده بعدی چیزی به او ندهید ،بتدریج کودک به خوردن غذا تمایل پیدا می کند .
